اخبار

استاد کریم مجتهدی از سرآمدان اندیشه فلسفی در ایران معاصر بود. هر چند چند روز پیش، جامعه فکری کشور او را از دست داد ولی بسیاری معتقدند آثار و اندیشه های وی سالها با ما خواهد بود و چه بسا در دهه های آینده، افرادی بر این کره خاکی قدم بگذارند که عمق سخنان و اندیشه های وی را بهتر از ما دریابند.

به تعبیر هانری كربن نگاه باطنی شیعه تركیب معرفت و محبت است. امتداد نبوت است و بر محور ولایت است. باطن به معنی ضرورت توجه به آشكارگی رازهای درون امر ظاهری است.

اهمیت سهروردی برای کربن تا بدان‌جاست که همه یک مجلد (جلد دوم) از شاهکار خویش با عنوان «چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» را به موضوع «سهروردی و افلاطونیان پارس» اختصاص داده است.

دو منظومه فكری مهم شیعه عبارت از امامت و مهدویت است. كربن در اینها راز و رمزی در باب اقلیم هشتم می‌بیند؛ امام ادامه و بسط نبی است و سلسله امامت بر محور حضرت مهدی (عج) قرار دارد.

شیفتگی كربن به تشیع اولا مبتنی بر روش پدیدارشناسانه او در بررسی اندیشه‌های اسلامی است كه نه لزوما جانبدارانه، بلكه از منظری انفسی و فراتاریخی، یا به عبارت بهتر، نتایجش منتج به توصیفی انفسی و فراتاریخی است و درثانی، توجه به باطن و درون مكاتب و اندیشه‌ها در وصول به حقیقت است كه باز نتیجه رویكرد پدیدارشناسانه وی است. طی این نوشته كه دارای دو قسمت خواهد بود، سعی بر این است كه چكیده‌ای از آرای كربن درباره مطالعات شیعی معرفی و تحلیل شود.

این مقام مرتبه ظهور امر ولایت است؛ یعنی مراتبی که در سه مقام قبلی در مواضع رسالت مکنون بود، در مرتبه امامت آشکار می‌گردد. در واقع مرتبه امامت، مرتبه ظهور «روح» است، همان روح که در آیه «یسئلونک عن الرّوح قل الروح من امر ربی» به آن اشاره شده است.

قاضی سعید برای دفع اشکال تعطیل، از ساختار امام‌شناخت مدّنظر خویش استفاده می‌کند که در قلب فلسفه شیعی قرار دارد: «باید در این افق برتر، یک مظهر (یک شخصیت به منزلة تجلّی حق) عیان شود که محل [و محمل] اسما و صفاتی است که به کنه ذات الهی قد نمی‌دهند، اسما و صفاتی که افعال الهی را عیان می‌سازند، بی‌آنکه سرّ ذات را برملا کنند…

در فلسفه و الهیات اسلامی دو گرایش اصلی دربارۀ نحوۀ وجود خداوند و به تبع آن، نحوۀ شناخت خداوند وجود دارد که بر اساس موقعیت و جایگاه مبدأ وجود است: الهیات ثبوتی و الهیات تنزیهی. کربن به این دو گرایش توجه جدی مبذول داشته و بر آن است که متون شیعی متمایل به الهیات تنزیهی است که در عصر حاضر، پادزهری برای نهیلیسم متافیزیکی به شمار می‌رود.

هانری كربن(1978-1903) فیلسوف، مستشرق و ایران‌شناس فرانسوی، شیفته حكمت خسروانی ایرانی و شیخ اشراق بود و نقش موثری در معرفی اندیشه حكمی شیعی به جهانیان ایفا كرد. كربن همچنین تاثیری شگفت‌انگیز و قابل توجه بر چندین نسل از متفكران، پژوهشگران و روشنفكران ایرانی گذاشت و با رویكرد نوینی كه در مطالعه سنت حكمی اسلامی- ایرانی بنا گذاشت، ابعاد جدیدی از این سنت را بر خود ایرانیان آشكار كرد.